خوابگاهها جوامع کوچک یادگیری
توجه به اینکه بیشتر دانشجویان اوقات خارج از دانشگاه خود را در خوابگاه سپری میکنند و نبود تعامل مستمر بین دانشجویان ساکن خوابگاه، عدم تشکیل گروههای منسجم و پایدار و فقدان نظارت اجتماعی رسمی نسبت به خوابگاهها، از عوامل مؤثر بر وضعیت نابسامان اجتماعی و بروز وضعیت آنومیک و گاه خطرناک بین دانشجویان خوابگاهی است؛ بنابراین در این نوشته سعی شده است تا چالشهای دانشجویان خوابگاهی در تبدیل شدن به جوامع کوچک یادگیری را شناسایی کرده و راهکارهایی را جهت تبدیل این خوابگا هها به جوامع کوچک یادگیری، ارائه شود.
خوابگاه محیطی است که بیشتر دانشجویان آن را تجربه میکنند. بودن در خوابگاه علاوه بر اینکه به معنی دوری از خانواده و شبکۀ روابط قبلی فرد است، بلکه همچنین ممکن است محیط خوابگاه مشکلاتی را بر فرد تحمیل کند؛ از سویی دیگر، این امکان وجود دارد که محیط خوابگاه به دلیل حضور افراد همسان و جو علمی حاکم بر آن، برای فرد یک منبع حمایتی باشد. عواملی چون ارتباطات افقی بین دانشجویان، مشارکت آنها در اتحادیه ها و انجمنهای دانشگاهی، حمایتهای اجتماعی، روانی و مالی میتواند زمینه قابلیتهای روانی دانشجویان خوابگاهی به عنوان سرمایه های اجتماعی، ارتقا دهد.
خوابگاههای دانشجویی کشور ما، هماکنون صرفا در نقش مراکزی اجتماعی ظاهر میشوند و تنها بخش اندکی از نیازهای ساده و اولیه دانشجویان را برآورده میسازد این درحالی است که خوابگاههای دانشجویی در دانشگاههای معتبر جهان ابزاری برای رشد دانشجویان محسوب می شوند و چنین دانشگاههایی بر ایجاد محیطی تأکید می ورزند که افراد بتوانند فرصت بیشتری به یادگیری و تحقیق اختصاص دهند. امروزه دیگر خوابگاه دانشجویی را باید به مثابه نماد کوچکی از یک جامعه مدرن در نظر گرفت؛ جامعه ای که اجتماع آن را دانشجویانی تشکیل میدهند که نیازها و توقعاتشان با نیازهای جامعه در هم تنیده است. مدیریت چنین جامعهای به برنامه ریزی دقیق و همه جانبه نگر نیاز دارد.
فضای خوابگاه باید برای انجام فعالیتهای مختلف اجتماعی ایده آل باشد تا دانشجویان مایل به بازگشت به محیط خوابگاه باشند، همچنین باید عواملی که باعث میشود فرد به سوی یادگیری برود ازجمله: اجرای برنامه های شاد و مثبت، انگیزش دانشجویان، اجرای برنامه های تفریحی متناسب با نیاز دانشجویان و ….، مهیا شود و فضای خوابگاه باید طوری باشد که افراد مانند خانه خود احساس راحتی کنند، نیازهای فردی دانشجویان را برآورده کند، اتاق دانشجویی باید متناسب با نیازهای دانشجویان طراحی شود نه به عنوان محلی برای خواب. خوابگاههای دانشجویی صرفا برای استراحت و ایجاد روابط اجتماعی طراحی نشده اند و ماهیت خوابگاههای دانشجویی و تبدیل آنها به جوامع یادگیری اصلاحاتی نوین در برنامه های درسی و روشهای تدریس و مدیریت خوابگاهها طلب میکند. جامعه یادگیرنده به گروههایی گفته میشود که با هدفی مشترک و به منظور برآورده کردن نیازهای علمی خود گرد هم میآیند. شرکت دادن افراد در گروههای یادگیری باعث میشود که انزوای دانشجویان شکسته شود، اعتماد به نفس افراد افزایش یابد، روابط میان فردی افراد بهبود یابد، احترام و یادگیری متقابل؛ مهارتهای ارتباطی و فردی افراد و حس همدلی افراد افزایش یابد.
یکی از مهمترین مصادیق جوامع یادگیری، خوابگاههای دانشجویی است. ایجاد جوامع یادگیری در خوابگاههای دانشجویی، جایگاه ویژهای دارد. هدف از این امر برداشتن مرزهای موجود میان زندگی اجتماعی و علمی، بهبود کیفیتآموزش، به وجود آوردن فرهنگ تسهیم دانش، ایجاد انگیزه، تقویت فعالیتهای گروهی و مدیریتی است.
برنامه های درون خوابگاههای دانشجویی که بر رویکرد زندگی- یادگیری تأکید میکنند، سطوح بالاتری از مشارکت دانشجو در فعالیتهای دانشگاهی و نتایج تحصیلی قویتری را ایجاد میکنند. مشارکت بیشتر در یادگیری از راه زندگی در خوابگاهها، با ؛ تفکر انتقادی، موفقیت تحصیلی و دیگر دستاوردهای شناختی و همچنین تعهد و بقا ارتباط دارد.
جوامع یادگیرنده در خوابگاههای دانشجویی، موجب موفقیت تحصیلی دانشجویان میشود؛ و سرمایه گذاری در این نوع جوامع، میزان دانش آموختگی موفق را افزایش میدهد.
چالشهای موجود در خوابگاهها مانع از تبدیل شدن خوابگاهها به جوامع کوچک یادگیری میشود و دانشجویان تمایلی به شرکت در گروههای مشارکتی و یادگیری تیمی ندارند و همچنین چالشهای خوابگاهها در تبدیل شدن به جوامع یادگیری از عوامل مختلفی چون چالشهای ساختاری- مدیریتی، چالشهای فرهنگی- اجتماعی، چالش های خود فرد و چالشهای علمی نشأت می گیرد. عامل بیکاری فارغ التحصیلان به خصوص فارغ التحصیلان خوابگاهی، عامل افسردگی، عامل بی مهارتی و….. همه نشأت گرفته از همین چالشهای شناسایی شده است که اگر راهکارهای مناسبی برای رفع این چالشها در نظر گرفته شود، امید است که با توجه به سند چشم انداز، به جایگاه واقعی خود برسیم.